مصاحبه با دکتر حاج میرزاجان، عضو سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی

دکتر حاج میرزا جان دارای دکترای زمین شناسی اقتصادی از دانشگاه فردوسی است. ایشان عضو ستاد مستند سازی سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی بوده و همچنین با تجربه بیش از ۱۰ سال سابقه معدنی، اکتشاف حدود ۵۰ محدوده معدنی را در کارنامه خود دارند.

بیشتر تجربه کار با چه معادنی را داشته اید؟

عمده فعالیت من در زمینه مواد معدنی فلزی در سطح استان خراسان صورت خیلی خاص استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی بوده است. با اینحال در استان‌های همجوار مثل استان سمنان و سیستان و بلوچستان هم فعالیت داشتیم.بیشتر تخصص خودم در زمینه مواد معدنی فلزی است که اکثر آنها معادن آهن بوده اند و بعد از مدتی در حوزه طلا وارد شدیم و کارهای اکتشاف طلا را انجام می دادیم. در بخش‌های اکتشاف، اکتشافات ژئوفیزیکی تجربه ما بیشتر روش های مگنتومتری و IR-RS بوده و در بحث در ژئوشیمی نیز از روش های مختلفی برای اکتشاف عناصر نادر استفاده کرده ایم.

ویژگیهای معدنکاری در ایران را چه چیزهایی میبینید؟

به علت تنوع مواد معدنی مختلفی که در ایران وجود دارد و همچنین ذخایر ارزشمندی که داریم، کشورمان به عنوان بهشت زمین‌شناسی شناخته می‌شود. همچنین از نظر میزان ذخیره شناخته شده و اثبات شده، حدود ۵۰ میلیارد تن ذخیره داریم و جزء ۱۰ کشور برتر دنیا در این حوزه شناخته می شویم. عرض کنم خدمت شما که مزیت دیگر ایران وجود زیرساخت‌های مناسب است. از جمله راه و انرژی که بسیار ارزان است و نیروی انسانی جوان و ارزان که از مزیت‌های معدنکاری در ایران به حساب می آید. این موارد ما را در زمینه معدنکاری بسیار مستعد می‌کنند.

این ویژگی ها سبب می شوند تا بتوانیم در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم و چرخه اقتصاد معادن را بیش از پیش فعال کنیم. در اینصورت می توانیم به اشتغال زایی و تولید ثروت ناشی از حداکثر شدن پتانسیل معدنی کشور امیدوار بوده و برای آن برنامه ریزی نماییم.

چه دیدی در مورد معادن منگنز کشورمان دارید؟

حدود ۹۰ درصد مصرف منگنز در دنیا مربوط میشود به صنایع فولاد و آلیاژهای غیر آهنی.کمتر از ۵ درصد آن در تولید باتری استفاده می شود که البته این تقاضا در ایران وجود ندارد. مشتری عمده منگنز در ایران صنایع فولاد هستند. متاسفانه کشورمان با وجود ذخایر زیاد منگنز باز هم وارد کننده است.

ما ظرفیت‌های زیادی در منگنز داریم. هنوز ذخایر بسیار بالقوه و بکری داریم که دست نخورده است و اگر بتوانیم آنها را فعال کنیم، نه تنها از واردات بی نیاز می شویم بلکه میتونیم برای به صادرات این محصول هم برنامه ریزی کنیم.

چه مشکلاتی را در مسیر بهره برداری از معادن منگنز می بینید؟

مهمترین مشکل این کار قوانین دست و پاگیریست که بوسیله صمت و منابع طبیعی اجرا می شوند که در نتیجه آنها برخی معادن بطور طولانی مدت راکد می مانند در حالیکه می توانند در مناطق محروم تولید ثروت و اشتغال زایی نمایند.

مسئله خیلی مهم دیگر در معادن که اکنون به یک چالش برای معدنکاران تبدیل شده است، عدم هماهنگی منابع طبیعی، سازمان نظام مهندسی و صمت است بطوریکه بسیاری معادن به دلیل مشکلات جزئی با این سازمان ها فعالیتشان متوقف شده است.

مسئله دیگر هزینه های بسیار بالای اکتشاف در ایران است که با توجه به ریسک بالایی که دارد انتظار می‌رود دولت این بخش را به وسیله وام های تسهیلاتی حمایت کند تا بخشی از بار مالی شرکت های معدنی کم شود. باید در نظر داشت که بلوکه شدن یک محدوده توسط سازمانهای دولتی برای مدت‌های طولانی یکی از معضلاتی است که برای معادن پیش می آید. مثلاً فرض کنید ایمیدرو محدوده ای را که پتانسیل خیلی بالایی برای معدن کاری دارد برای مدتی بلوکه میکند. این خودش مشکلاتی را در پی دارد و یک ثروت را برای مدت زیادی بلا استفاده می کند. شرکت های معدنی که قصد دارند در آن منطقه کار کنند به علت بلوکی که دو یا سه سال است اجرا می شوند اجازه فعالیت ندارند و این یک مشکل بسیار جدی است. ما الان پهنه های زیادی را در کشور داریم که مدت زیادیست بلوکه شده و این قوانین دست و پا گیر به نظر من مشکل اصلی بحث معدنکاری در ایران هستند.

مقام معظم رهبری امسال را ((سال جهش تولید)) نامگذاری کرده اند. راهکار شما برای تحقق جهش تولید مد نظر حضرت آقا در بخش معدن چیست؟

در مورد جهش تولید یکی از راهکارها می تواند حمایت از بنگاه‌های کوچک در بخش معدن و شرکت های کوچک معدنی باشد. شرکت هایی که با توان فنی و نیروی انسانی بالایی که دارند می‌توانند با استفاده از ظرفیت های بخش معدن، جهش ویژه‌ای را در بخش معدن ایجاد کنند هیچ صنعتی مثل معدن نمی تواند با ضمانت بالاایجاد اشتغال بکند و پایدار باشد. ما در خیلی از مناطق مشکل امنیت داریم که در همان مناطق پتانسیل های بالای معدنی وجود دارد که دولت با کمترین هزینه می تواند مشکل بیکاری که مادر اصلی مشکلات و ناهنجاری ها در مناطق محروم است را رفع کند. به نظرم دولت می‌تواند با اعطای وام های اکتشاف ریسک اکتشاف را کم کند. این استراتژی سبب می شود تا معدنکار و شرکت‌های کوچک به سرمایه‌گذاری و فعالیت در بخش های معدنی تشویق شوند که این خود به خود باعث جهش تولید در مواد معدنی خواهد شد.